Hazımsızlık Nedir?
Hazımsızlık, üst karın bölgesinde kalıcı ya da tekrarlayan bir ağrı ve şişkinlik hissi şeklinde tanımlanabilir. Yemeklerden kaynaklanabilen hazımsızlık, kimi durumlarda gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH), ülserler veya safra kesesi hastalığı gibi altta yatan bir soruna işaret edebilir. Üst karın bölgesinde şişkinlik, dolgunluk hissi ile karakterizedir. Hazımsızlık tipik olarak ciddi komplikasyonlara yol açmaz ancak kişinin yaşam kalitesini bozabilir. Hazımsızlığın altta yatan nedenini bulmak için doktor, kişiyi fiziksel bir muayeneden geçirebilir ve sindirim sisteminde herhangi bir anormallik olup olmadığını belirlemek amacıyla karın ultrasonu isteyebilir. Buna ek olarak kan, idrar ve dışkı tetkikleri yaptırabilir ve üst sindirim sisteminde problem riskini elemek için endoskopi yapılmasına karar verebilir. (2)(3)
Hazımsızlık Nedenleri Nelerdir?
Hazımsızlığa neden olan pek çok faktör söz konusudur. Yaygın hazımsızlık sebepleri arasında şunlar yer alır:
- Çok hızlı ya da aşırı yemek yemek,
- Yemekten hemen sonra yatmak ya da gece yeme alışkanlıkları,
- Aşırı baharatlı ya da yağlı yemekleri sık tüketmek,
- Kafein içeriği yüksek içecekler, alkol, gazlı içecekler gibi besinleri sık tüketmek,
- Sigara içmek,
- Stres ve anksiyete,
- Ağrı kesici, bazı antibiyotikler, demir takviyeleri, aspirin, ibuprofen ve naproksen gibi steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar.
Bazı durumlarda hazımsızlık altta yatan bir hastalığa işaret edebilir. Hazımsızlığa neden olabilecek durumlar şunlardır:
- İrritabl bağırsak sendromu
- Gastrit
- Laktoz ya da gluten intoleransı
- Çölyak hastalığı
- Mide kanseri
- Kabızlık
- Pankreas iltihaplanması
- Peptik ülserler
- Safra taşları
- Diyabet
- Bağırsak tıkanıklığı
- Tiroid bozuklukları
- Bağırsakta azalmış kan akışı (bağırsak iskemisi)
- Hamilelik (2)(3)
Hazımsızlık Belirtileri Nelerdir?
Yaşam kalitesini düşüren ve rahatsızlık hissi yaratan hazımsızlık, tedavi edilmediğinde sindirim sistemi problemlerine ol açabilir. Genel olarak yaşanan midede hazımsızlık belirtileri şunlardır:
- Karın ağrısı ve şişkinlik hissi,
- Göğüste ağrılı yanma hissi,
- Mide bulantısı ve kusma.
Bu belirtilere ek olarak aşağıdaki hazımsızlık belirtileri de yaygın olarak görülür:
- Yeterince yemek tüketmemeye rağmen hemen doyma ve şişkinlik hissi,
- Mide ve yemek borusunda yanma hissi,
- Mide ekşimesi,
- Midede aşırı gaz hissi ve sıklıkla geğirme isteği,
- Yemekten sonra rahatsız edici dolgunluk ve aşırı tokluk hissi.
Hazımsızlık, kişinin yeterli miktarda besin alamamasına neden olabilir. Bu nedenle vücut, ihtiyaç duyduğu karbonhidrat, protein gibi temel besin öğeleri ile vitamin ve mineralleri almakta zorlanabilir. Hazımsızlık iki haftadan uzun sürerse mutlaka doktora gidilmesi önerilir. Hazımsızlık belirtileri genellikle hafif olarak seyreder. Ancak bazı durumlarda hazımsızlık aşağıdaki gibi ciddi semptomlara yol açabilir:
- Kanlı veya kahve telvesi görünümünde kusma
- Siyah dışkı (Dışkıda kan)
- Açıklanamayan kilo kaybı ve iştahsızlık,
- Yutma güçlüğü,
- Aşırı halsizlik ve yorgunluk,
- Çene, boyun veya kola yayılan ağrı, nefes darlığı, terleme veya göğüs ağrısı.
Bu belirtilerle karşılaştığınızda vakit geçirmeden en yakın sağlık kuruluşuna gitmelisiniz. (2)(3)
Hazımsızlık Nasıl Geçer?
Hazımsızlık genellikle bir hastalığın belirtisi olarak değerlendirildiği için tedavisi, hazımsızlığa neden olan hastalığa bağlıdır. Altta yatan hastalık teşhis edilerek tedavi planı belirlenir. Peki, hazımsızlık için ne yapmalı? Hazımsızlığı önlemenin en iyi yolu, hazımsızlığa neden olabilecek besinlerden uzak durmaktır. Bir yemek günlüğü tutarak hangi besinlerin midenizi rahatsız ettiğini ve şişkinliğe neden olduğunu belirleyebilirsiniz. Hazımsızlığı önlemek için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz:
- Sık sık ve az az beslenerek midenizi aşırı doldurmaktan kaçınabilirsiniz. Öğünlerdeki yiyecek miktarını azaltmak, midenizin uzun süre çalışmasını önleyerek sizi rahatlatabilir.
- Yemeklerinizi iyice çiğneyerek yavaş yavaş yiyebilirsiniz. Bazen yiyecekleri iyice çiğnemeden mideye göndermek sindirimi zorlaştırabilir. Ayrıca yemekleri hızlı yemek de daha az öğütülmesine neden olarak hazımsızlığa yol açabilir.
- Portakal, mandalina, greyfurt gibi narenciye türleri ve domates gibi asit içeriği yüksek besinler hazımsızlığa neden olabilir. Bu besinlerin tüketimini azaltabilirsiniz.
- Kafein içeriği yüksek ve gazlı içecekler mide asidine zarar verebilir ve hazımsızlığa neden olabilir. Kafeinli ve gazlı içekleri kısıtlamak hazımsızlığın azalmasını sağlayabilir.
- Aşırı yağlı ve baharatlı yemekler ile kızartmalar ve fast food tarzı besinler, mideyi rahatsız ederek hazımsızlığı tetikleyebilir. Bu besinleri diyetinizden çıkarabilirsiniz.
- Hazımsızlığın en önemli nedenlerinden bir de strestir. Stres yönetimi için gevşeme ya da nefes teknikleri uygulayabilir, hazımsızlığın önlenmesine destek olabilirsiniz.
- Sigara içmek ve aşırı alkol tüketmek, midenin iç yüzeyinde tahrişe ve hasara neden olabilir. Bu durum hazımsızlığı tetikleyebilir. Sigarayı bırakarak ve alkol tüketimini azaltarak hazımsızlığı önlemek mümkün olabilir.
- Mide bölgesini sıkıştıran dar giysiler, mide hareketlerini engelleyerek hazımsızlığa neden olabilir. Ayrıca midenin sıkıştırılması, mide kapağının açılmasına ve mide asidinin yemek borusuna kaçmasına neden olarak reflüye yol açabilir. Dar giysiler giymekten kaçınarak hazımsızlığın önlenmesine katkıda bulunabilirsiniz.
- Egzersiz yapmak, genel sağlık durumunun korunması için faydalıdır. Ancak dolu mide ile egzersiz yaptığınızda yemeklerin sindirimini engelleyebilir ve hazımsızlığa yol açabilirsiniz. Yemekten önce ya da yemekten birkaç saat sonra spor yapmayı deneyebilirsiniz.
- Yemekten hemen sonra uzanmak ya da gece yatmadan önce yemek yemek mideye baskı yaparak normal fonksiyonlarını yerine getirmesini önleyebilir. Bu durum hazımsızlığa yol açabilir. Yatmadan en az 3 saat önce yemek yemeyi keserek hazımsızlığın önlenmesine yardımcı olabilirsiniz. (2)
Hazımsızlığa İyi Gelen Besinler Nelerdir?
Hemen herkes hayatının bir döneminde hazımsızlık belirtileri ile karşı karşıya kalmış olabilir. Hazımsızlığı önlemek için hazımsızlığa iyi gelen yiyecekler ile diyetinizi zenginleştirebilirsiniz.
Nane çayı
Nane, ağız kokusunu gidermenin yanı sıra antispazmodik etkiye sahip bir bitkidir. Mide bulantısı ve hazımsızlık gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları için yemeklerden sonra bir bardak nane çayı içebilirsiniz.
Papatya Çayı
Sakinleştirici etkisi ile bilinen papatya çayı, mide asidini azaltıcı etkiye sahiptir. Hazımsızlık çektiğinizde papatya çayı demleyerek bir bardak içebilirsiniz. Ancak papatya çayı pıhtılaşmayı önleyen bir bileşendir. Bu nedenle kan sulandırıcı kullanıyorsanız bu çayı içmeden önce doktorunuza danışmalısınız.
Elma Sirkesi
Mide asidinde herhangi bir nedenden dolayı azalma yaşandığında da hazımsızlık görülebilir. Suyun içine katarak tüketeceğiniz birkaç damla elma sirkesi, midenin asit dengesine destek olarak hazımsızlığın hafiflemesine yardımcı olabilir. Kullandığınız elma sirkesinin doğal ve ev yapımı olmasına dikkat edin.
Zencefil
Mide asidinin azlığı kadar fazla olması da hazımsızlığa neden olabilir. Zencefil, mide asidini azaltıcı etkiye sahiptir. Yemeklerden sonra 1 bardak zencefil çayı içerek midenizin yatışmasını sağlayabilir ve hazımsızlığın önlenmesine yardımcı olabilirsiniz. Dilerseniz zencefil çayına limon ve bal ekleyerek besleyici değerini de artırabilirsiniz.
Rezene Tohumu
Antispazmodik etkiye sahip bir diğer bitki çeşidi olan rezene tohumu, yemeklerden sonra çay şeklinde tüketildiğinde mide krampı, mide bulantısı, şişkinlik, gaz gibi hazımsızlık semptomlarının önlenmesine yardımcı olabilir. Dilerseniz yemeklerden sonra rezene tohumu çiğneyerek de aynı etkiye sahip olabilirsiniz.
Kabartma Tozu (Sodyum Bikarbonat)
Hazımsızlığa karşı hızlı bir çözüm isterseniz kabartma tozu kullanabilirsiniz. Mide asidinin hızlı bir şekilde nötralize edilmesini sağlayan sodyum bikarbonatı yemeklerden sonra tükettiğinizde şişkinlik ve gaz gibi hazımsızlık problemlerinin önüne geçebilirsiniz. 1 su bardağı ılık suya yarım çay kaşığı kabartma tozu ekleyerek tüketebilirsiniz. Ancak sodyum bikarbonatın aşırı tüketimi kabızlık, ishal, kas spazmları, kusma gibi yan etkilere neden olabilir.
Limon Suyu
Hazımsızlığı gidermenin en kolay yollarından biri de limon suyudur. Limon suyu, mide asidini nötralize etme özelliğine sahiptir. Yemeklerle birlikte 1-2 yemek kaşığı limon ve 1 bardak ılık su ile hazırladığınız karışımı içerek hazımsızlığın önlenmesine destek olabilirsiniz.
Meyan kökü
Meyan kökü, kas spazmlarını ve iltihaplarının yatışmasına yardımcı olabilen bir bitkidir. Yemeklerle birlikte ya da yemekten sonra meyan kökü çiğneyebilir ya da meyan kökü ile hazırladığınız çayı içerek hazımsızlığın önlenmesini sağlayabilirsiniz. Ancak meyan kökü yüksek oranda sodyum içerir ve bu nedenle tansiyon yüksekliğine neden olabilir. Eğer tansiyon probleminiz var ise meyan kökü tüketimine dikkat etmelisiniz. (3)
Hazımsızlıkla ilgili tüm detayları sizin için bir araya getirdik. Dilerseniz bebeklerde bağışıklık sistemi ya da “Çocuklarda ishale ne iyi gelir?” gibi farklı konularda da bilgi alabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
